ÇALIŞMA İZNİ ÇEŞİTLERİ

Farklı standartlarda 9 farklı çalışma izni çeşitleri ye almaktadır:

• Süreli Çalışma İzni:

Süreli çalışma izni için başvuran ve başvurusu kabul edilen yabancıya iş ya da hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak şartıyla, gerçek kişiliklerin, tüzel kişiliklerin ya da kamu kurum ve kuruluşlarının belirli bir işyerinde ya da bunların aynı iş çevresindeki işyerlerinde belirlenmiş bir işte çalışmak koşuluyla ilk kez yapılan başvurularda en çok 1 yıl süre ile geçerli olarak verilen çalışma iznidir.

Çalışma izninin süresinin uzatılması için yabancı tarafından yapılan başvuru olumlu değerlendirilirse yabancıya aynı işverene bağlı olmak koşuluyla ilk uzatma başvurusunda en fazla 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en fazla 3 yıla kadar  izin verilmektedir.

• Süresiz çalışma İzni:

Çalışma İzni Çeşitleri

Türkiye’de uzun dönem oturum izni ya da en az 8 yıllık yasal süresiz olan yabancılara verilen ve herhangi bir süreye bağlı olmayan izin türü süresiz çalışma iznidir. Yabancının başvuru şartlarını karşılıyor olması kendisine mutlak olarak süresiz çalışma izni alma hakkını sağlamaz.

Süresiz çalışma izni alan yabancı, uzun dönem ikamet izninin sağladığı tüm haklardan yararlanabilir. Süresiz çalışma izni sahibi yabancılar özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenlik ile ilgili kazanılmış hakları varsa bu hakların saklı kalması ve kullanımında ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanması şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan tüm haklardan yararlanabilir. Süresiz çalışma izni sahibi yabancıların seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti yükümlülüğü bulunmamaktadır.

• Bağımsız Çalışma İzni:

Başvuran yabancıya Türkiye’de kendi adına ve hesabına çalışabilmesi için izin veren bağımsız çalışma iznidir.

Profesyonel meslek sahibi yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması koşuluyla bağımsız çalışma izni verilebilmektedir.

Bu izin için başvuran yabancının başvurusu incelenirken eğitim düzeyi, bilim ve teknolojiye katkısı, iş deneyimleri, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının Türkiye ekonomisine ve iş gücüne etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İş gücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınır. İzin belli bir süre için düzenlenir.

• İstisnai Çalışma İzni:

İstisnai çalışma izni alabilecek yabancılar şunlardır:

1. Eğitim seviyesi, mesleki tecrübesi, bilim ve teknolojiye katkısı vb. nitelikleri itibari ile nitelikli işgücü olarak değerlendirilenler yabancılar,
2. Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım ya da ihracat düzeyi, sağlayacağı iş gücünün büyüklüğü vb. özellikleri itibari ile nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancılar,
3. Belirli bir süre zarfında işvereni tarafından Türkiye’de hayata geçecek bir projede istihdam edilen yabancılar,
4. İçişleri Bakanlığı ya da Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen yabancılar,
5. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları,
6. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşları,
7. Uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan, vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağdurları,
8. Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan yabancılar,
9. Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışanlar,
10. Kültürel, sanatsal ya da sportif alanlarda uluslararası düzeyde başarı sahibi olan ve aynı amaçlarla Türkiye’ye gelen yabancılar,
11. Türkiye’de geçici nitelikte olmak üzere ve herhangi bir hizmet sunumu amacıyla bulunan ve ücretini Türkiye’deki ya da Türkiye dışındaki bir kaynaktan alan yabancılar.

Uluslararası koruma talebinde bulunan ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş ya da şartlı mülteci olan yabancılar; uluslararası koruma başvurusu tarihinden, geçici koruma sağlanan yabancılar ise geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten 6 ay sonra çalışma izni veya muafiyeti almak için başvurabilirler.

• Serbest bölgelerde çalışacak yabancılar:

Serbest Bölgeler Kanunu kapsamında serbest bölgelerde çalışacak yabancıların izin başvuruları Ekonomi Bakanlığı tarafından değerlendirilir. Ekonomi Bakanlığı yaptığı değerlendirme sonucunda izin alması için uygun bulduğu yabancıların başvurularını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirir. Ekonomi Bakanlığınca bildirilen yabancılara Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışma izni düzenlenir.

• Yabancı öğrenciler:

Türkiye’de üniversite derecesinde bir örgün eğitim programına kayıt olan yabancı öğrenciler, çalışma izni alarak Türkiye’de çalışabilirler. Ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olan öğrenciler öğrenimlerinin ilk yılını tamamladıktan sonra izin başvurusunda bulunabilirler ve kısmi süreli olarak çalışabilirler. Lisansüstü derecesinde eğitim gören öğrenciler içi bu sınırlamalar uygulanmamaktadır.

• Yabancı mühendis ve mimarlar:

Türkiye’deki bir yükseköğretim kurumundaki ya da Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınmış yurtdışındaki bir yükseköğretim kurumundaki mühendislik ve mimarlık fakültelerinden mezun olarak unvanlarını almış olan yabancılar, proje bazlı olarak ve geçici süre ile çalışma izni alabilir ve Türkiye’de mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra edebilirler.

• Yabancı uyruklu öğretim elemanları:

Yabancı uyruklu öğretim üyelerinin yükseköğretim kurumlarına atanmaları ya da görevlendirilmeleri, Yükseköğretim Kurulunca verilecek ön izinden sonra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından alınacak çalışma izni sonucunda ilgili üniversitesi ile yapılacak sözleşme sonucunda gerçekleştirilir.

ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ BELGELER

Başvurular Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine hem vize hem de çalışma izni başvurusu şeklinde yapılabilir. Ayrıca yabancı Türkiye’de bulunuyorsa ve hala geçerli olan en az 6 ay süreli oturum izni varsa bu izin için yurt içinden de başvuru yapılabilir. Gerekli formlar ve belgeler hazırlandıktan sonra öngörülen süre içinde bakanlığa teslim edilmelidir.

İLK BAŞVURULARDA İSTENEN BELGELER

A- Yabancıdan İstenen Belgeler

• Yabancı Personel Başvuru Formu
• Müracaat tarihinde geçerli ön lisans ve lisans öğrenimi amacıyla verilen oturum izinleri hariç en az 6 ay süreli oturum izni
• Pasaport sureti (Çalışma izni için yapılan başvurunun tarihi itibariyle süresi 60 günden daha az kalmış olan pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeyle yapılan başvurular işleme alınmamaktadır)
• Mesleki hizmetler kapsamında çalışacak yabancılar ile Bakanlığın gerekli gördüğü diğer mesleklerde çalışacak yabancılardan Türkçe onaylı tercüme ya da resmi makamlarca onaylı diploma veya geçici mezuniyet belgesi sureti, pilot olarak çalışacak yabancılar için pilot lisansı örneği
• Yabancı sanatçı çalıştıracak Belgeli Turizm İşletmeleri için, Türkçe ve yabancının dilinde düzenlenen iş sözleşmesi ve onaylı çevirisi ya da resmi makamlarca onaylı Bonservis
• Mesleki hizmetler gerçekleştirmek için başvuruda bulunan yabancının yukarıdaki belgelere ek olarak, yurt dışında yüksek öğrenim görmesi halinde “Diploma veya Geçici Mezuniyet Denklik Belgesi”
• Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel öğretim kurumlarında görev alacak yabancılar için Milli Eğitim Bakanlığından alınmış yabancının yeterliliğini gösterir belge (ön izin)
• Sağlık Bakanlığına bağlı olan bazı özel sağlık kurumlarında görev yapacak yabancı sağlık görevlileri için İl Sağlık Müdürlüğünden alınan mesleki yeterliliğe dair belge (ön izin)
• Havacılık sektöründe faaliyet gösteren işyerlerinde istihdam edilecek yabancı pilotlar için Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı Pilot Lisansı

B- Yabancı Personel İstihdam Edecek Kurum / Kuruluştan İstenen Belgeler

• İzin başvuru dilekçesi
• Vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı son yıla ait bilanço ve kâr / zarar tablosu
• Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi (Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını göstermelidir)
• Yabancıyı çalıştıracak özel öğretim kurumları için, Milli Eğitim Bakanlığından alınmış “Kurum Açma ve Öğretime Başlama İzni” ve “Ruhsatname”
• Yabancıyı çalıştıracak özel sağlık kurumları için, İl Sağlık Müdürlüğünden alınmış “Faaliyet İzin Belgesi”
• Dernekler, vakıflar ve sağlık hizmeti veren kuruluşlar için, ilgili mercilerinden alınmış faaliyet durumlarını gösterir belge
• Mühendis / mimar / şehir plancısı olarak yabancı uzman çalıştıracak tüzel kişiliklerde, aynı meslekte Türk istihdam edildiğini ispata dair ücret bordosu
• Turizm işletme belgesi bulunan işyerlerinde çalıştırılacak yabancılar için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınmış İşletme ve Yatırım Belgesi, belgeli işletme değil ise Ticaret odasından alınmış Faaliyet Belgesi

Yabancı Sanatçılarla Yapılacak İş Sözleşmesinde Yer Alması Zorunlu Hususlar:

Yabancı sanatçıların çalışma süreleri bittikten sonra ülkelerine dönmek üzere alınacak dönüş biletleri ve yol masraflarının işverenleri tarafından karşılanacağına dair kayıt, ücretlerinin her 6 ayda bir değişen asgari ücretin 3 katından daha düşük olmayacağına dair kayıt, işyeri vergi numarası, çalışanın sahip olduğu haklar yer almalıdır. Ayrıca 155 Polis İmdat, 157 İnsan Ticareti Mağdurlarına Yönelik Yardım hattı, Alo 170 yardım hattı numaraları ile Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinin irtibat telefonları da yazılmış olmalıdır.

• Kamu kurum ve kuruluşlarında uluslararası olarak ihale edilmiş projeleri gerçekleştirme hakkı kazanmış kuruluş ve konsorsiyumların ilgili kurum ve kuruluşlardan alacakları işi yüklendiklerini gösteren belge
• Mimarlık, mühendislik, müteahhitlik ve danışmanlık hizmetleri için yabancı uzman çalıştıracak ola tüzel kişiliklerin, aynı meslekte ve alanda Türk işçi çalıştırdığını ispatlayan ücret bordroları

SÜRE UZATIMI BAŞVURULARINDA İSTENİLEN BELGELER

A- Yabancıdan İstenen Belgeler

1. Yabancı Personel Başvuru Formu
2. Bakanlıkça verilen çalışma izin sürelerini gösteren çalışma izinleri
3. Önceki çalışma izin belgesi ve üst yazısı
4. Pasaport sureti (Türkçe onaylı çevirisi)
5. Mühendis, mimar ve şehir plancısı olarak çalışacak yabancılar için geçici üyelik belgesi
6. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel öğretim kurumlarında görev yapan yabancının görevinde değişiklik olması durumunda Milli Eğitim Bakanlığından alınmış yabancının yeterliliğini gösterir belge (ön izin)

B- Yabancı Personel Çalıştıracak Kurum / Kuruluştan İstenen Belgeler

1. Çalışma izni başvuru dilekçesi
2. Maliye Bakanlığı kayıtlarından alınacak işyerinin vergi borcu olmadığına dair belge
3. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınacak işyerine ve yabancıya ilişkin sosyal güvenlik yükümlülüklerinin yerine getirildiğini gösterir belge
4. Değişiklik bulunması durumunda kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi

ÇALIŞMA İZİN TÜRLERİNE GÖRE İSTENEN DİĞER BELGELER

Süreli Çalışma İzni

• Türkiye’ye çalışmak için gelmiş olan yabancının eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları izin talebinde bulunacaksa, asıl izin sahibi yabancı ile birlikte en az 5 yıl süre ile yasal ve kesintisiz olarak ikamet ettiğine dair il göç idaresinden temin edilecek belge

Süresiz Çalışma İzni

• Türkiye’de en az 8 yıl yasal ve kesintisiz olarak ikamet eden yabancılar için il göç idaresinden alınan belge veya
• Yabancının Türkiye’de toplam 6 yıllık yasal çalışmasının bulunması durumunda çalıştığı işyerlerinin unvanları ve SGK numaralarını belirten yazılı beyanı

Bağımsız Çalışma İzni

• Yabancının gerçekleştireceği iş alanında bilimsel, teknik ya da mesleki olarak yeterliliğinin olduğunu ispatlayan belgeler
• Yabancının en az 5 yıl boyunca Türkiye’de yasal ve kesintisiz olarak ikamet ettiğine dair il göç idaresinden alınacak belge
• Yabancının gerçekleştireceği iş faaliyetinin Türkiye ekonomisine katkı sağlayacağı ve bu iş için yeterli gelir kaynaklarına sahip